De ontwikkeling van een peuter speelt op veel verschillende vlakken. Naarmate het kind ouder wordt, kan het meer dingen begrijpen, onthouden, beter communiceren en kan leert het ook nieuwe vaardigheden. Het uitvoeren van handelingen hangt samen met de ontwikkeling van de motoriek. Motoriek is de term die wordt gegeven aan het uitvoeren van bewegingen om iets te kunnen ondernemen. Voor de ontwikkeling van de motoriek wordt dan ook nog eens onderscheid gemaakt tussen fijne motoriek en grove motoriek bij peuters. De manier waarop dit ontwikkelt, verschilt per kind.

Grove motoriek bij peuters

De grove motoriek is een samenvattende term voor alle grote bewegingen die we maken. Als klein kind gaat de ontwikkeling van de grove motoriek vanaf het eerste jaar vaak razendsnel. Zo leert het kind om meer controle te krijgen over zijn of haar lichaam en kan het gebruik maken van zijn of haar lichaamsdelen. Een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van de grove motoriek is leren lopen. Veel kinderen leren lopen vanaf een leeftijd van ongeveer 12 maanden. Vanaf 18 maanden kunnen de meeste kinderen ook zelfstandig zonder ondersteuning lopen. 

Het leren lopen is onderdeel van de ontwikkeling van de grove motoriek. Gaandeweg kun je zien dat de bewegingen die hiervoor gemaakt worden beter worden en dat het lopen makkelijker gaat. Hieronder zie je een voorbeeld van hoe de grove motoriek op het gebied van lopen zich kan ontwikkelen.

• De eerste stapjes gaan vaak moeizaam en met ondersteuning;
• Na verloop van tijd kan het kind zelfstandig lopen, maar zal het een beetje waggelen. Het kind moet nog leren om zijn of haar evenwicht onder controle te houden;
• Vanaf een jaar of 2 á 3 zal het lopen een stuk beter gaan. Het lijkt meer op lopen zoals volwassenen doen;
• Vervolgens zal het kind leren om te springen, rennen, klimmen en nog veel meer.

Fijne motoriek bij peuters

Een ander zeer belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van motoriek, is de fijne motoriek. De fijne motoriek is de term die gegeven wordt aan de kleine en fijne handelingen die we uitvoeren. Je kunt dan denken aan het vastpakken van dingen met de handen of iets met de vingers te bewerkstelligen. Peuters leren tijdens deze ontwikkeling bijvoorbeeld hoe ze een krijtje kunnen vasthouden, hoe ze iets kunnen aangeven en hoe ze bijvoorbeeld een papiertje kunnen omdraaien. De ontwikkeling van de fijne motoriek bij peuters gaat, net zoals bij de grove motoriek, ook in stappen. De ontwikkeling wordt hieronder getoond met een voorbeeld van knutselen.

• In het begin kan het kind een kleurpotlood vasthouden met twee handen;
• Vervolgens het potlood worden vastgehouden met 1 hand;
• Als het kind aan het tekenen is, dan gaat de hand flink heen en weer. Het lijkt dan meer op krassen;
• Gaandeweg zal het kind met twee vingers een papiertje kunnen vasthouden en kunnen omdraaien;
• Tekenen wordt rustiger gedaan en er ontstaan duidelijke vormen;
• Uiteindelijk kan een kind tekenen en bijvoorbeeld ook knippen.

Hand-oogcoördinatie

Belangrijk in de ontwikkeling van de motoriek, met name voor de fijne motoriek, is de hand-oogcoördinatie. Dat is de manier waarop de ogen van het kind kunnen samenwerken met de handen. Dat betekent dat ze iets zien en vervolgens kunnen oppakken. De manier waarop deze twee handelingen gedaan worden, moeten steeds meer samengaan. Op die manier wordt het gewoon om een potlood op te pakken dat het kind op tafel ziet liggen. Als ouder kun je ondersteuning bieden bij het ontwikkelen van de fijne motoriek en de hand-oogcoördinatie. Dat kan door bijvoorbeeld gebruik te maken van vormen die door het kind door bepaalde openingen gedaan moeten worden. Ze leren dan gericht kijken naar een bepaalde vorm en met hun hand de vorm toe te passen.

Goed om te weten

Vanaf de leeftijd van 3 jaar, kan een voorkeur voor het gebruik van de linker- of rechterhand zichtbaar worden. Kinderen die rechtshandig zijn tonen vaak al eerder gedrag waarbij ze veelvuldig gebruik maken van hun rechterhand. Het is ook mogelijk dat het kind beide handen kan gebruiken en ook met beide handen kan kleuren en uiteindelijk schrijven. Het is goed om de grove en de fijne motoriek bij peuters zo veel mogelijk te stimuleren. Zorg voor voldoende beweging en mogelijkheden om hieraan te werken en te oefenen. Voor de ontwikkeling van een kind is het belangrijk dat de hand-oogcoördinatie ook ondersteunt wordt. Laat kinderen niet langer dan 1 uur per dag naar een scherm kijken bijvoorbeeld. Zo voorkom je problemen zoals bijziendheid waardoor de coördinatie tussen de handen en ogen mis kan gaan.